در این مقاله نحوه کاشت بذر چغندر در گلدان، مراحل کاشت و شرایط نگهداری این سبزی زمستانی پرخاصیت را توضیح می‌دهیم. گیاه چغندر به‌آسانی در گلدان رشد کرده و به دلیل شاخ و برگ زیبایی که دارد، می‌تواند به‌عنوان یک گیاه دوست داشتنی مهمان خانه شما باشد و علاوه بر آن شما را از خواص چغندر دست پرورده خودتان بهره‌مند کند.

مراحل کاشت بذر چغندر در گلدان

۱ـ انتخاب گلدان

برای کاشت بذر چغندر در گلدان نیاز به گلدان نسبتاً بزرگ است تا گیاه، فضای کافی برای رشد داشته باشد. مناسب‌ترین گلدان، گلدان سفالی بزرگ است. اندازه و عمق گلدانی که چغندر در آن کاشته می‌شود حداقل باید ۳۰ سانتیمتر باشد و برای گرفتن نتیجه بهتر پیشنهاد می‌کنیم از گلدان‌های بزرگ‌تر استفاده کنید.

۲ـ انتخاب بذر چغندر مناسب

بذر چغندر مناسب را از مراکز فروش محصولات کشاورزی تهیه کنید. چغندر نیز واریته‌های مختلفی دارد که در طعم، رنگ و طول دوره رشد با یکدیگر متفاوت هستند. برای کاشت بذر چغندر در گلدان واریته چغندر گرد (round)، بالز بلاد، ایرلی وندر و دترویت دارک رد را انتخاب کنید. واریته‌های بلند و استوانه‌ای به‌ندرت در گلدان رشد می‌کنند.

۳ـ آماده کردن و کاشت بذر

گلدان را با خاک لومی یا لومی شنی مخلوط با کود پوسیده دامی پر کرده و بذر چغندر‌ها را در عمق ۲ تا ۳ سانتیمتری سطح خاک بکارید و روی آن را با کمپوست و خاک نرم بپوشانید. اگر گلدان بزرگی را انتخاب کرده‌اید، فاصله هر بذر چغندر با بذر دیگر باید ۵ تا ۱۰ سانتیمتر باشد. همچنین از آنجایی که بذر چغندر روکش ضخیمی دارد که منجر به طولانی شدن زمان جوانه‌زنی بذر چغندر می‌شود، برای سرعت بخشیدن به این روند، می‌توانید بذر چغندر‌ها را به مدت یک شب در آب ولرم بدون کلر بخیسانید. با این کار روکش بذر چغندر‌ها نرم شده و روند جوانه‌زنی تسریع می‌شود.

۴ـ مراقبت‌های بعد از کاشت

بعد از کاشت بذر چغندر، آبیاری را به‌طور کامل انجام دهید تا آب اضافی از زهکش کف گلدان خارج شود و خاک رطوبت کافی برای شروع جوانه‌زنی را کسب کند. تا زمان سبز شدن گیاه و جوانه زدن بستر کاشت را همواره مرطوب و نه خیس و غرقاب حفظ کنید. گلدان را در محلی با دریافت نور مستقیم خورشید قرار دهید. گیاه چغندر ۸ هفته بعد از کاشت و هنگامی که قطر ریشه به ۲/۵ سانتیمتر رسید آماده برداشت است. همچنین در طول این زمان و هنگامی که برگ‌های چغندر به اندازه ۱۵ سانتیمتر بلند شدند، می‌توانید برگ‌های گیاه را برداشت و از آن‌ها در تهیه سالاد و پخت غذا استفاده کنید.

شرایط نگهداری چغندر در گلدان

خاک

بهترین خاک برای پرورش بذر چغندر خاک لومی شنی حاصلخیز با پ.هاش خنثی است که از زهکش مناسب برخوردار باشد. ترکیبی از کمپوست با خاک باغچه و خاک پیت ماس به نسبت برابر نیز برای کاشت این گیاه مناسب است.

نکته: رشد چغندر در خاک‌های رسی، متراکم و دارای بافت سنگین با مشکل رو‌به‌رو می‌شود، زیرا اجازه رشد کافی در این نوع خاک به ریشه چغندر داده نمی‌شود.

آبیاری

گیاه چغندر به آبیاری متوسط و منظم نیاز دارد. لازم است بستر کاشت چغندر همواره مرطوب و نه خیس و غرقاب باشد. دقت کنید آبیاری بیش از اندازه باعث آسیب به گیاه و پوسیدگی ریشه خواهد شد.

دما

از لحاظ دمایی چغندر محصول فصل خنک است و مقاوم به سرماست، بنابراین در هنگام کاشت آن در منزل به این نکته توجه داشته باشید که دمای اتاق بیش از اندازه گرم نشود. دمای ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد برای کاشت چغندر در گلدان مناسب است و دما‌های بالای ۲۵ درجه سانتی‌گراد، رشد و توسعه رنگ ریشه را کاهش می‌دهد.

نور

چغندر برای رشد بهینه نیاز به نور مستقیم خورشید دارد. بهترین مکان برای نگهداری و کاشت بذر چغندر در گلدان، قرار دادن گیاه در بالکن یا پنجره‌های آفتاب‌گیر جنوبی است. برای اینکه چغندر‌ها به بیشترین رشد خود برسند، لازم است روزانه حداقل ۸ ساعت نور خورشید دریافت کنند.

کوددهی

برای این که ریشه چغندر شما طعم بهتری داشته باشد، باید هر دو هفته یک بار به گلدان کود با مقدار کم نیتروژن داده شود و اگر چغندر را برای استفاده از برگ‌های آن پرورش می‌دهید باید از کود‌های متعادل استفاده کنید. همچنین کمپوست تفاله چای که در خانه تهیه شده است، در تأمین مواد مغذی مناسب برای خاک به‌خوبی عمل می‌کند.

آفات و بیماری‌ها

آفاتی ماند شته‌ها، سوسک‌ها و بسیاری از حشرات می‌توانند چغندر را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین بیماری سفیدک سطحی چغندر، سفیدک داخلی، لکه گرد برگ، زنگ چغندر و بیماری پوسیدگی ریشه از مهم‌ترین بیماری‌های این گیاه است که برای مبارزه با آن‌ها می‌توان از انواع قارچ‌کش‌ها استفاده کرد. با این وجود توصیه می‌کنیم اگر قصد کاشت چغندر را در منزل دارید تا حد امکان از سموم استفاده نکنید تا بتوانید از مزایای محصولی سالم برخوردار شوید.

برای خرید بذر چغندر به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

در حدود چهار قرن قبل از میلاد به خواص درمانی چغندر آَشنا بوده و از آن استفاده می‌کرده‌اند. چغندر به‌طور بومی در ناحیه مدیترانه و شرق اروپا وجود داشته است و در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا کشت می‌شود. چُغُندَر (چگندر، چندر) گیاهی از خانوادۀ اسفناجیان با ریشه غده‌ای و قندی و برگ‌های درشت و پهن که مواد غذایی در ریشه‌ی ستبرش اندوخته می‌شود. چغندر دو نوع است. یک نوع آن چغندر معمولی است به رنگ بنفش تیره و یا قرمز و نوع دیگر آن چغندرقند است به رنگ زرد روشن که به مقدار بسیار زیاد در نقاط مختلف دنیا برای استفاده از شکر آن کشت می‌شود. چغندر گیاهی یک‌ساله تا چندساله است. در سال اول برگ‌های روزت با دم برگ نسبتاً طولانی تولید می‌کند و در سال دوم به فاز زایشی می‌رود. اغلب گیاهان این خانواده هالوفیتوپساموفیت هستند و دارای اهمیت اکولوژیکی و اقتصادی می‌باشند. خانواده Chenopodiaceae عمدتاً علفی و یک‌ساله‌اند ولی در میان آن‌ها انواع چندساله، درختچه‌ای و بندرت درختی هم مشاهده می‌شود. ساکارز در برگ‌های بزرگ چغندر در هنگام روز ساخته می‌شود و شب به ریشه می‌رود در آنجا ذخیره می‌گردد و طبقه‌های ریشه کلفت می‌گردد. رنگ ریشه‌های چغندر ممکن است زرد یا سفید یا سرخ تیره باشد. چغندر در سال اول تولید ریشه متورم و ضخیم و مغزدار می‌کند که پر از مواد غذایی است و در سال دوم تولید ساقه سفت گل دهنده و بذر می‌نماید. گرده‌افشانی با باد و یا حشرات انجام می‌گیرد.

چغندر لبویی را به خاطر ریشه‌های شیرین آن می‌کارند و به‌عنوان پیش‌غذا و در سالاد و برخی از غذاها استفاده می‌شود، چغندر لبویی گیاهی دوساله بوده، در سال اول کاشت، چغندر تولید ریشه می‌کند و در همان سال قابل‌برداشت است و در سال دوم تولید گل و بذر می‌کند و مواد قندی به ساقه‌های آن می‌رود و در نتیجه برگ‌های شیرین‌تری به وجود می‌آورد. چغندر لبویی در هر آب و هوایی رشد می‌کند ولی هوای خنک را ترجیح می‌دهد و بهترین رشد را دارد. چغندر لبویی روزبلند بوده به این معنا که طول روز نباید کمتر از ۱۰ ساعت باشد تا محصول مرغوب‌تری را تولید کند. لبو همان چغندر پخته‌ است. در زبان آشور و بابل چغندر را لپتو می‌خوانده‌اند و در آرامی لپتا و لیپتا می‌نامیده‌اند و بعید نیست که اصل لبوی فارسی همین باشد.

کاشت بذر چغندر در گلدان

چغندر به‌سادگی در گلدان رشد می‌کند و علاوه بر ریشه خوراکی آن به خاطر برگ‌های زیبایش گلدان جذابی را به وجود می‌آورد. قطر ریشه چغندر حدوداً از ۳ تا ۷ سانتی‌متر بوده و طول برگ‌های آن گاهی به ۳۰ سانتی‌متر نیز می‌رسد. انشعابات اطراف ریشه متورم گاهی به ۹۰ سانتی‌متر نیز توسعه پیدا می‌کنند. مکان نگه‌داری چغندر باید نورگیر و دارای آفتاب مستقیم باشد. خاک گلدان و محل کشت نباید خیلی سنگین (فشرده) یا خیلی سبک باشد، چغندر در این خاک‌ها بدفرم می‌شود. چغندر تحمل خشکی را دارد ولی بهتر است همیشه سطح خاک مرطوب باشد و آبیاری بعد از خشک شدن کامل خاک انجام شود. بهتر است قبل از کاشت بذر چغندرها را به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب خیس کنید، چغندر را معمولاً از اوایل بهار تا اواسط پاییز می‌کارند ولی بهترین زمان برای کاشت بهاره، دو هفته قبل از آخرین سرما و برای کاشت پاییزه یک ماه قبل از شروع سرما است.

بهتر است گلدان بزرگی را برای کاشت انتخاب کنید تا فضای کافی برای رشد ریشه باشد. گلدان را با خاک نیمه سبک و نسبتاً غنی پر کنید. ترکیب خاک باغچه و خاک‌برگ یا کود دامی پوسیده مناسب است. می‌توانید از خاک‌های آماده همانند کمپوست نیز استفاده کنید. استفاده از خاک‌های آماده محصول ایده آل را تضمین می‌کند. بذرها را در عمق ۳ تا حداکثر ۴ سانتی‌متر قرار دهید و بر روی آن خاک نرم بریزید و گلدان را آبیاری کنید. طوری آبیاری نکنید که بذرها جابجا شود. چغندر را معمولاً به خاطر ریشه آن می‌کارند به همین دلیل فاصله بین بذرها باید ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر باشد تا ریشه‌های خوش‌فرم و ایده آلی داشته باشیم. اگر چغندر را به خاطر مصرف برگ‌های آن می‌کارید می‌توانید فاصله بذرها را ۱۰ سانتی‌متر یا کمی کمتر در نظر بگیرید. بذر چغندر بعد از گذشت ۳ تا ۵ روز جوانه می‌زند. دمای ایده آل برای کاشت چغندر لبویی ۱۶ تا ۱۸ درجه است. بعد از گذشت ۵۰ تا ۶۰ روز از کاشت بذر چغندر لبویی قرمز تیره، آماده برداشت است. برگ‌ها را هنگامی‌که به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر می‌رسند و ریشه‌ها را در قطر ۳ تا ۵ سانتی‌متر برداشت می‌کنند. (ریشه‌ها بعد از گذشت ۳ تا ۴ ماه آماده برداشت هستند)

کاشت بذر چغندر در باغچه

چغندر لبویی را در مناطق سرد و معتدل اوایل اسفند و در مناطق گرم اواخر تابستان و شهرهای گرمسیری که زمستان‌های گرمی دارند در اواخر پاییز اقدام به کاشت چغندر می‌کنند. مرحله اول آماده‌سازی زمین کاشت است. ابتدا مقداری کود دامی پوسیده بر بستر کشت ریخته و خاک را زیرورو کنید تا نرم و یکنواخت شود. خاک چغندر لبویی باید دارای زهکشی خوبی باشد. خاک‌های سنگین باعث بدفرم شدن ریشه می‌شود. اگر هنگام کاشت چغندر لبویی در اوایل بار با شرایط خاصی روبرو شویم و سرما برای مدت طولانی ادامه داشته باشد ممکن است به گل (بذر) برود. قبل از کاشت بهتر است بذرها به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب خیس بخورد. بذرها را در عمق ۳ تا ۴ سانتی‌متری بکارید و بر روی آن خاک نرم بریزید تا قبل از جوانه‌زنی نباید اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود. آبیاری‌های اولیه باید به‌آرامی صورت پذیرد تا بذرها جابجا نشود. جوانه‌زنی معمولاً در شرایط مناسب و طی ۳ تا ۵ روز اتفاق می‌افتد. چغندر را معمولاً به دو صورت دست پاش و ردیفی می‌کارند.

روش دست پاش

در روش دست پاش بذرها را به‌طور یکنواخت بر روی سطح خاک ریخته و بر روی آن خاک نرم می‌ریزیم یا با شن کش سطح خاک را زیرورو می‌کنیم تا بذرها زیر خاک برود. بعد از رشد چغندرها و هنگامی‌که طول جوانه‌ها به ۷ سانتی‌متر رسید اقدام به تنک کردن (حذف بوته‌های اضافه و کاهش تراکم چغندر) می‌کنیم. به این صورت که تربچه‌ها را با فاصله ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر در نظر می‌گیریم و گیاهانی که در بین آن‌ها روییده‌اند را حذف می‌کنیم.

روش کاشت ردیفی

در این روش فاصله ردیف‌ها را ۳۰ تا ۴۵ سانتی‌متر و فاصله بین بوته‌ها را ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر در نظر می‌گیریم. همانند روش قبل بذر چغندر ر ا در عمق ۳ تا ۴ سانتی‌متر می‌کاریم. آبیاری چغندر باید به گونه‌ای باشد که سطح خاک خشک نشود و غرق آبی هم نباشد. زمین کاشت چغندر لبویی باید عاری از هر گونه علف هرز باشد. برداشت چغندر لبویی هنگامی فرا می‌رسد که قطر آن بین ۳ تا ۵ سانتی‌متر باشد، البته تا قطر ۷ سانتی‌متر نیز قابل‌قبول است ولی بیشتر از این باعث سخت شدن و خشبی شدن شده و از کیفیت آن می‌کاهد و به پوکی ریشه‌ها می‌انجامد.

خواص چغندر

۱-چغندر خوب آن است که زیاد در خاک نمانده باشد زیرا چغندری که زیاد رسیده باشد سفت می‌شود.

۲-طبع چغندر گرم و تر است.

۳-رنگ ارغوانى چغندر به دلیل وجود ترکیبى به نام بتاسیانین است که خاصیت ضد سرطانى داشته و از بروز سرطان‌ها به‌خصوص سرطان کولون جلوگیرى می‌کند.

۴-فیبر زیاد موجود در آن، موجب کاهش سطح کلسترول خون و کاهش خطر بروز سکته‌های قلبی در بیماران قلبی است.

۵-مصرف لبو از بروز جذام جلوگیری می‌کند.

۶-پخته این گیاه، رعشه را معالجه می‌کند و بسیار آرامش‌بخش است.

۷-لبو برای مغز و اعصاب مفید است

۸-آب لبوی خام برای التهاب مثانه، رفع یبوست مفید است و علاوه بر آن این گیاه دارای ویتامین‌هایی است که اشتهاآور است.

۹-مصرف لبو لکه‌های سفیدی که در پوست بدن پدید آمده و موجب مرض پیسی می‌شود را از بین می‌برد.

۱۰٫ چغندر لبویی برای درد مفاصل و نقرس مفید است

۱۱٫ شیره چغندر سیستم گردش خون را بهبود می‌بخشد و سیستم ایمنی بدن را ارتقاء می‌دهد

۱۲٫ تولید گلبول‌های قرمز خون

۱۳٫ قرار دادن دست و پای ترک‌خورده در آب گرم شده برگ چغندر، موجب برطرف شدن عارضه می‌شود

۱۴٫ ضماد برگ چغندر با عسل جهت رفع طاسی و زگیل مؤثر است و چنانچه با حنا مصرف شود برای رویاندن مجدد مو و نکویی آن تأثیر به سزایی خواهد داشت.

۱۵٫ کمک به حفظ سلامت سلول‌ها

۱۶٫ کمک به حفظ سلامت کل بدن

۱۷٫ شستشوی سر با جوشانده برگ چغندر، شوره و چربی مو را از بین می‌برد و ضد شپش است.

۱۸٫ کمک به جذب بهتر بسیاری از مواد مغذی

۱۹٫ کمک به درمان یبوست دائمی

۲۰٫ شستشوی معده

۲۱٫ چغندر لبویی حاوی مقدار زیادی عناصر معمولی و کمیاب همچون پتاسیم، گوگرد، ید، آهن و مس است

۲۲٫ مقوی برای کودکان و خانم‌های ضعیف

۲۳٫ چغندر قرمز یا لبو به دلیل داشتن فیبر فراوان که خاصیت کاهش چربی خون را دارد و همچنین اسید فولیک، بهتر است در سبد غذایی بیماران قلبی و زنان باردار قرار بگیرد.

۲۴٫ درمان‌کننده التهاب مجاری ادرار است.

۲۵٫ برای درمان التهاب مثانه و بواسیر مفید است

۲۶٫ خوردن چغندر پخته، برای رعشه مفید است خصوصاً اگر برگ آن سرخ‌رنگ باشد.

۲۷٫ چغندر مخلوط با آب هویج دفع‌کننده سنگ کیسه صفراست.

۲۸٫ برگ چغندر خام ورم طحال را بهبود می‌بخشد

۲۹٫ آب چغندر بهترین نوشابه و تقویت‌کننده بدن و دافع سموم بدن است (برای تهیه شربت چغندر، با آبمیوه گیری آب سه تا چهار عدد چغندر خام را بگیرید و آن را با یک لیوان آب‌معدنی مخلوط کنید).

۳۰٫ لبو همچنین نقش بسزایی در درمان و پیشگیری از کبد چرب و کاهش چربی خون دارد.

۳۱٫ خواص آنتی اکسیدانی لبو برای پیشگیری از سرماخوردگی و تقویت سیستم ایمنی مفید است و همچنین در پیشگیری از آلزایمر و پارکینسون نقش دارد.

برای خرید بذر چغندر به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.