تربچه یکی از سبزی‌های اشتهاآور به‌حساب آمده که در اکثر خانواده‌ها آن را مصرف می‌کنند. برگ آن نیز خوراکی بوده. عده زیادی از مردم تربچه را در منزل کاشته و در سر سفره اغلب خانواده‌ها دیده می‌شود.

کاشت بذر تربچه

بذر تربچه را در عمقِ ۱٫۵ سانتی‌متر از سطح خاک می‌کارند و بین بذر‌ها ۴ تا ۵ سانتی‌متر فاصله قرار داده و در ردیف‌ها نیز ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر فاصله قرار داده و توصیه شده که ردیف‌هایی دوتایی از تربچه بکارید و سپس فاصله بیشتری بین آن دو ردیف و دو ردیفِ بعدی قرار دهید که این‌گونه، دسترسی‌تان به تربچه‌ها آسان‌تر می‌شود. بذر تربچه در عرض چند روز جوانه زده و از باغبانان بذر‌ تربچه ها را در میان ردیف هویج و یا سبزی‌های دیگری که دیر‌تر جوانه می‌زنند، می‌کارند. تربچه بسیار سریع رشد می‌کند و شاید سریع‌ترین برداشت را در میانِ تمامِ سبزی‌های مخصوصاً خوراکی خام داشته باشد. این گیاه را می‌توانید پس از ۲۰ روز برداشت کنید. البته روش دیگری برای کشت تربچه این بوده که یک بخش مربع یا مستطیلی شکل را مشخص کنید و بذر تربچه ‌ها را در سراسر آن پخش کنید و سپس روی آن‌ها خاک نرم و سبک بپاشید و توجه داشته باشید که ترب‌ها دوست ندارند دورشان شلوغ باشد و در صورتی که ترب‌های دیگر یا علف‌های هرز اطراف آن‌ها را حتماً بگیرند زیرا ممکن است محصول ندهند. از بین بردنِ علف‌های هرز برای رشد مناسب ریشه امری ضروری بوده.

توجه داشته که اگر بذر تربچه ‌ها را هر ۲ هفته یک‌بار بکارید، در تمام طولی سال تربچه خواهید داشت و بهتر است در اواسطِ تابستان کشت آن‌ها را مدتی متوقف نموده، زیرا تربچه هوای گرم را دوست ندارد و مثل بسیاری از سبزی‌های دیگر در این هوا از بین می‌رود و فراموش ننمایید که تربچه را در فصل پاییز بکارید. در باغ پاییزی‌تان تربچه یکی از محصولاتی بوده که می‌توانید سریع آن را برداشت نمایید. ۲۰ تا ۳۰ روز زمان لازم بوده، البته برخی از انواعِ استوانه‌ای شکل به روز‌های بیشتری برای رسیدن نیاز دارند. معمولاً تربچه نقلی را به‌صورت نوبر می‌کارند. به این منظور از آبان ماه به بعد تربچه را در زیر نایلون، یا شاسی، یا گلخانه کاشته، در زمستان برداشت کرده. تربچه را در هوای آزاد و فضای باز می‌توان به‌جز در طول زمستان در همه فصل‌های کاشت. کشت بذر تربچه، به دو طریق خطی (روش ردیف‌کاری) و دستپاش (روش کرتی) انجام می‌شود.

زمان کاشت تربچه

در فضای باز بنا به سردی هوا از اول اسفندماه تا اول آبان ماه توصیه شده و می‌توان پیاپی آن را کاشت و برداشت کرد. میزان مصرف بذر تربچه در زمان کاشت بستگی مستقیم به‌دقت و توجه فردی داشته که بذر را کشت می‌گردد.

به‌صورت فشرده کاشته شود، مقدار بذر تربچه موردنیاز بیشتر و اگر تُنُک و کم‌پشت کاشته شود، میزان بذر مورد مصرف کم‌تر است.

روش خطی (ردیف‌کاری): در روش خطی، بهتر است به ترتیب بذر تربچه ها را در شیارها قرار بدهید که فاصله بذرها از یکدیگر ۱ تا ۲ سانتیمتر، فاصله شیارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر باشند و سپس خاک اطراف شیارها را بر روی بذرها خوابیده قرار داده است

روش کرتی (دستپاش): در روش کرتی، بایستی دقت گردد که بذرها به‌طور یکنواخت در زمین پخش‌شده که به این منظور می‌توان مقدار بذر تربچه موردنیاز برای کاشت را با ۲ تا ۳ برابر خاک نرم و یا ماسه مخلوط کنید و توأماً در زمین پاشید و سپس با ماله چوبی یا شن کش روی آن‌ها را بپوشانید تا بذرها زیر خاک بروند و در معرض تابش مستقیم آفتاب و هوای آزاد و همچنین در دسترس پرندگان قرار نگیرند.

زمان کود دادن به تربچه: این سبزی خوراکی از لحاظ احتیاج به مواد غذایی و کود خیلی قانع بوده به نحوی که در زمینی با حداقل مواد غذایی می‌توان ۲ نوبت متوالی در سال تربچه را کشت کرد. لکن برای برداشت محصول خوب و مرغوب تقویت زمین ضرورت داشته است. چون تربچه معمولاً پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاریخ کاشت بذر تربچه، قابل‌برداشت می‌باشد لذا توصیه شده که بذر آن را با سایر سبزی‌ها بکارند تا زمین به خاطر کشت تربچه معطل نماند. علف‌های هرز را از میانِ ردیف‌های تربچه بیرون کشیده و به آن‌ها به میزان فراوان آب بدهید و گاهی وقت‌ها تربچه‌ها رشد نمی‌کنند و اغلب علت آن، شلوغ بودن اطرافشان و یا آبیاری نشدن به میزان کافی است

روش بذر گیری تربچه: برای آن که شخصاً بتوان بذر تربچه خوب تهیه کنید و بذر موردنیاز سال بعد را تأمین کنید می‌توانید برای این کار از آخرین محصول پاییزه تربچه‌های سالم‌تر و خوش‌فرم تر را جدا کرده، جمع‌آوری کرده و در زیر خاک خشک کنار هم به‌صورت ردیف می‌خوابانند. در طول زمستان آن‌ها را به همین شکل نگهداری کنید و در اسفند تا فروردین ماه به‌تدریج آن‌ها را از زیر خاک خشک خارج کنید، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر کشت کرده و پس از مدتی شاخه گل آن‌ها از خاک خارج شده گل می‌دهد. در تیرماه و مردادماه بذر آن‌ها می‌رسد. پس از رسیدن بذرها، شاخه‌های حامل بذر تربچه ها را که در غلاف (غلاف بذرها را در داخل خود نگهداری می‌کند) قرار دارد قطع نموده و سپس در ادامه دسته کنید و در محل خشکی که هواگیر باشد خشک می‌کنند. پس از آنکه غلاف‌ها خشک شدند آن‌ها را با ملایمت و به آهستگی به زمین می‌زنند (می‌کوبند) تا بذر تربچه ها از داخل غلاف‌ها خارج شوند. آنگاه بذرها را از خاشاک جدا کنید و در قوطی، جعبه و یا پاکت در محل مناسبی نگهداری می‌کنند. در مورد تربچه‌های زمستانه بایستی از بذر تربچه‌های پائیزه بذر تهیه نمایید.

آفات و حشرات تربچه

حشرات جونده ممکن بوده که برخی برگ‌های ترب را از بین برده، ولی رشد کلی تربچه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند و کرم‌های حشره ممکن است بوده که ریشه شده و محصول را به کل از بین ببرند. در این صورت دفعه بعد محصولتان را در نقطه دیگری از خاک کشت شوند. به دلیل کوتاه بودن چرخه رشد این گیاه خوراکی بسیار کم دچار بیماری می‌شود.

برای خرید بذر تربچه و سایر بذر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

سبزی تربچه جزء سبزی‌هایی است که ریشه خوراکی دارد و بومی جنوب آسیا و اروپا است و سپس در تمامی جهان کاشته شده است. تربچه بومی ایران نبوده و از خارج از کشور به کشور ما وارد شده است. این گیاه از خانواده Brassicaceae یا همان خردل است و از نظر ظاهر و بافت شبیه چغندر و شلغم است ولی طعمی متفاوت دارد. خواص تربچه زیاد است. انواع سبزی تربچه عبارت اند از: تربچه قرمز گرد، تربچه سفید کشیده، تربچه کشیده قرمز، تربچه دورنگ کشیده (سفید و قرمز)، تربچه گرد دو رنگ، تربچه صورتی گرد و …

دلیل پوک و تند شدن تربچه

یکی از عوامل پوک و تند شدن تربچه تأخیر در برداشت است، عامل دیگر دمای بالای محیط و کود دهی بیش از اندازه است که باعث رشد سلول‌های غده‌ای تربچه شده و باعث پوکی آن می‌شود. کود فراوان و دمای بالا نیز در تند شدن تربچه نقش دارند.

روش کاشت بذر تربچه در گلدان

بهتر است برای کاشت تربچه در گلدان از گلدان‌های مستطیلی و بزرگ استفاده کنید.

ابزار موردنیاز

بذر تربچه، خاک استاندارد (مانند کمپوست)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت تربچه در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان)، گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. بذر را هم می‌توان به‌صورت دست پاش و هم به‌صورت دانه‌ای با فاصله ۲ سانتی‌متر کاشت. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به‌صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید.

قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دستپاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کود دهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید. برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برداشت سبزی‌ها از باغچه یا گلدان

این تربچه را بیشتر به خاطر ریشه آن می‌کارند در نتیجه برداشت هنگامی انجام می‌شود که تربچه کمی از خاک بیرون زده و غده به‌صورت کامل تشکیل شده است. برای استفاده از برگ تربچه نیز می‌توانید از محل اتصال برگ به ریشه تربچه برگ‌ها را قبل از اینکه خیلی بزرگ شود بچینید و مصرف کنید بعد از مدتی برگ‌های جدید مجدد رشد خواهند کرد ولی مصرف برگ تنها باعث رشد بیش‌ازحد ریشه گیاه تربچه شده و مزه آن نیز تند و تربچه پوک می‌شود.

برای خرید بذر تربچه به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.